Konuşmada Fikirleri Desteklemek

İyi konuşmalar ortalama tutturabilmek adına sadece genellemelerden oluşmaz. Konuşmacının düşüncesini destekleyecek güçlü malzemelere de sürekli ihtiyaç vardır. Genellemelerin konuşmada ağırlıklı olması izleyicide şu üç sorunun belirlenmesine yol açar: “Ne demek isteniyor?’ “Neden inanayım?’ “Peki, sonra. . . . . . . . ?!’ İyi ve kötü bir konuşmayı ayıran, destekleyici materyalin doğru kullanımıdır. Üç tür destekleyici materyal vardır.

Bunlar aşağıdaki biçimde sıralanabilir:
– Örnekler
– İstatistikler
– Kanıtlar

Örnekler

Araştırmalar, konuşmalarda kullanılan örneklerin, izleyicilerin konuşmaya yaklaşım, inanç ve davranışları üzerinde diğer destekleyici materyallerden daha fazla etkili olduğunu ortaya koymuştur. Örneksiz olarak ortaya konan düşünceler kişisel olmayan, cansız, kuru ve bulanık bir görüntü verir. Örnekler konuşmadaki düşünceleri canlı, açık ve kişisel hale getirir. Konuşmalarda kullanılabilen değişik örnek türleri söz konusudur.

Bunlar şu biçimde sınıflandırılır:
– Açık örnekler
– Genişletilmiş örnekler (örnek olaylar, anılar ve ilgili hikâyeler bu türe girer. )
– Varsayımlı örnekler: Açık ya da genişletilmiş örnekler ya somut ya da varsayımlıdır. Aslında çoğu örnek gerçekten olmuş açık örnektir. Ancak gerekli durumlarda hayali başka deyişle varsayımlı örnekler kullanılır, başka deyişle konuyu destekleyebilmek amacıyla örnekler türetilebilir. Ancak, bu örneklerin gerçek hayattan kopuk olmaması, dinleyenlerin benzerlerini çevrelerinde gözlemleyebilir olması önemlidir. Aksi halde konuşmacı ve konuşmanın inanırlık ve güvenirliği sarsılır.

Örnek Kullanmada İpuçları: Önceki bölümde örneklerin etkin kullanımının en iyi destekleyicilerden biri olduğu ifade edilmişti. Örneklerin doğru ve yerinde kullanımı için şu noktalara dikkat etmek gerekir:
– Örneklerin görüşleri açıklamak amacıyla kullanılması,
– Örneklerin görüşleri desteklemek amacıyla kullanılması,
– Örneklerin düşüncelerin kişiselleştirmesi amacıyla kullanılması,
– Örneklerin canlı, ilgi çekici ve zengin bir yapıda olmasına dikkat edilmesi,
– Genişletilmiş örneklerin belli ve somut bir sonuca ulaşmasına dikkat edilmesi.

İstatistikler

Yaşadığımız çağa istatistikler çağı adını da verenler bulunmaktadır. Hemen her gün çeşitli yollarla insanlara birçok sayı ulaşmaktadır. Bu sayıların ne anlama geldiğini birçok insan anlayamaz ve bağlı olarak dile getiremez. Sayıların ve sayı kullanımının burada inanırlık ve güvenirlik açısından ciddi bir etkisi hatta belirleyiciliği olduğunu vurgulamak gerekir. Başka deyişle birçok insan tarafından konuşmacının bilgisinin doğruluğu ancak ve sadece birtakım sayılarla desteklendiğinde daha güvenilir gibi kabul edilir.

Açık örnekler gibi istatistikler de konuşmacının öne sürdüklerini açıklamak veya güçlendirmek üzere kullanılır. Ayrıca istatistikler belli bir konunun ciddiyet ve yüksekliğini kanıtlamak amacıyla da kullanılır. Kuşkusuz bir konuşma sonrasında izleyiciler bütün sayıları hatırlamayacaklardır. Temelde sayılarla desteklenmiş bir konuşma genel etkiyi güçlendirecektir.

İstatistikleri Anlamak: Aslında sayılar belli bir konuşmada kullanıldığında sanki herhangi bir hata ya da yalan yokmuş görüntüsünü yaratır. Bu konuda sanki sayıların gizil bir gücü bulunmaktadır. Oysa bu tam olarak doğru değildir. Çünkü sayılar kolaylıkla bozdurulabilir ve değiştirilebilir. Ayrıca bir konuşmayı sayılara boğmanın tam tersi bir etki yaratabileceği de akıldan çıkarılmamalıdır.

Konuşmada sayı ve istatistikler kullanmak gerektiğinde onları şu soruların ışığında değerlendirip karara varmak gerekir.
– Sayılar ve istatistiklerin temsil yeteneği var mı?
– İstatistiksel ölçüler doğru kullanıldı mı?
– İstatistikler güvenilir bir kaynağa mı dayanmaktadır?
– Konuşmanın geneli içerisinde sayı ve istatistiğin ağırlığı ne?
– Sayı ve istatistikler amaca uygun olarak seçildi mi?

İstatistik Kullanımı İçin İpuçları:
– İstatistiklerin konuşmacının düşüncelerinin ölçümünü sağlaması gereği: İstatistiklerin temel değeri düşüncelere sayısal destek sağlamasıdır. Bu bağlamda istatistik yararlı olur.
– İstatistiklerin tedbirli ve dikkatli kullanılması gereği: Önemli bir destek malzemesi olan istatistikler gereğinden çok kullanıldığında izlemesi zor ve kafa karıştırıcı olabilir.
– İstatistik kaynaklarının belirtilmesi
– İstatistiklerin açıklanması
– Karmaşık sayıların yuvarlanması (Ay dünyadan 238,855 mil uzaktadır yerine, 239. 000 mil uzaktadır demek akılda kalıcılığı sağlar. )

İstatistiklerin Bulunma Yerleri: İstatistiklere konularına göre kitap, dergi ve gazetelerde, mesleki raporlarda, ilgili kurum ve kuruluşların yaptıkları araştırmalarda ve benzeri yayınlarda ulaşılabilir.

Kanıt

Konuşmacılar bir başka kişinin düşüncelerini onların sözleriyle aktardıklarında bir anlamda kendi düşüncelerini kanıtlıyorlar demektir. Birçok konuşmada uzman kanıtları kullanılır. Uzmanlar kendi alanlarında tanınmış, inanılır ve güvenilir kişiler olmalıdır. Başka bir kanıt türü de sıradan insanların görüşlerinin kullanılmasıdır. Çoğunlukla kanıtlar aynen aktarılır. Bazen de dolaylı aktarım yapılır. Bu yolla uzman kişilerin sözleri aynen değil, konuşmacının kendi üslup ve sözleriyle kullanılır. İzleyiciler çoğunlukla uzun alıntılarda konuşmanın genel akışından kopabilir. Bu nedenle dengeli alıntılar yapmak gerekir.

Alıntı yaparak kanıt sağlamada dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:
– Alıntı doğru olarak yapılmalıdır.
– Uzman kaynaklardan sağlanacak kanıtlar kullanılmalıdır.
– Çelişkili kaynaklardan alıntı yapılmamalı ve kanıt kullanılmamalıdır.
– Alıntı yapılan insan ve kaynak açıklanmalıdır.