İnsan Kaynakları Yönetimini Oluşturan İşlevler

 

İKY işlevlerinin neler olduğunu ve aralarındaki ilişkiyi açıklamak.

Bir önceki ünitede, İKY’nin özde iki amacı gerçekleştirmeye çalıştığından söz edilmişti. Bu amaçlar, çalışanlardan en üst düzeyde verim almak ve iş yaşamının kalitesini arttırarak, çalışanların yaptıkları işten zevk almalarını sağlamaktı. Bu iki temel amacı gerçekleştirme yolunda İKY, birtakım işlevleri yerine getirir. Çağdaş bir işletmede, İKY Bölümünün üstlenmesi gereken işlevler altı ana başlık altında toplanabilir:

– Plânlama: İnsan kaynakları plânlaması, iş analizleri, iş tanımları, iş gerekleri,
– Kadrolama: Personel bulma, seçme ve yerleştirme,
– Değerleme ve ödüllendirme: Performans değerleme, disiplin, Temel ücret ve özendirici sistemler, ödüller,
– Yetiştirme ve geliştirme: İşe yeni alınanların oryantasyonu, Personel eğitimi ve Kariyer plânlaması,
– Endüstri ilişkileri: Toplu pazarlık ve personel hakları,
– Koruma ve geliştirme: İş güvenliği, İşgören sağlığı.

Şekil 9. 1′de bu ana işlevleri ve her birinin içinde yer alan alt işlevleri bir model çerçevesinde görebilirsiniz. Modelde İKY’yi oluşturan ana işlevler, bir süreç şeklinde verilmiştir. Her ana işlevin içinde yer alan alt işlevlerin başarılı olup olmadığı ise, verimlilik ve iş yaşamının kalitesi gibi İKY’nin etkinlik kriterlerindeki gelişmelere bağlıdır. Süreç, plânlama işlevi ile başlar. Plânlama işlevinin özelliği, diğer İKY işlevlerine veri sağlamasıdır. Örneğin plânlama işlevi ile işletmenin gelecek üç yıl, içinde her yıl 10 yönetici adayı alması gerektiği belirlenmiş ise, kadrolama işlevi de, bu ihtiyacı en iyi şekilde karşılayabilecek yöntemleri belirleyecektir.

Kadrolama işlevinin temel amacı, işletmeye en yararlı olacak kişileri bulmak ve seçmektir. Seçilen ve işe yerleştirilen kişilerin gerçekten başarılı olup olmadıkları ise değerleme işlevi aracılığıyla saptanır. Şayet personelin işteki başarısı yeterli değilse, bir sonraki işlev olan eğitim çalışmaları gündeme gelir. Endüstri ilişkileri ve koruma işlevleri daha çok iş yaşamının kalitesini artırmaya yönelik çabaları içerir. Kısaca Şekil 9. 1′ de görülen işlevler bir sıra izler ve birbirleriyle sürekli etkileşimde bulunur. İKY işlevlerinin tümünü ayrıntılı olarak bu ünite de açıklamak olanaksızdır. İleriki sınıflarda göreceğiniz İnsan Kaynakları Yönetimi dersi size bu konuda derinlemesine bilgi edinme fırsatı verecektir. Şimdi, genel bir bilgi vermek amacıyla, bazı İKY işlevlerini ana hatlarıyla açıklayalım.

 

Üretme çabası içinde olan işletmeler, faaliyetleri esnasında çok farklı türden sorunla karşı karşıya kalırlar. Hangi sorunlar, hangi İKY işlevinin doğru yapılmadığının göstergesi olabilir?

Can AŞ. örnek olayında, her iki yöneticinin dile getirdiği sorunları irdeleyelim. İlk bakışta, bir sorunun çok farklı nedenlerden kaynaklandığı söylenebilir. Oysa her sorunun temel bir nedeni vardır. Örnek olayda, yaşanan sorunların önemli bir kısmı, bu işletmede, başta plânlama olmak üzere, bazı İKY işlevlerinin doğru yapılmamasından ortaya çıkmaktadır. Hangi sorunların, hangi işlevlerden kaynaklandığı konusunda şöyle bir eşleşme yapılabilir: Bazı iş dallarında personel fazlalığı ve veya eksikliği: plânlama işlevi,. Yeni alınan personelin istenen nitelikte olmaması: kadrolama işlevi,. Belli iş dallarında iş yükünün fazla olmasına rağmen, ödenen ücretin düşük olması: değerlendirme ve ödüllendirme işlevi, Yeni alınan personelin işe alıştırılması maliyeti ve iş kazalarının artması: yetiştirme ve geliştirme işlevi,. İhtiyaç duyulan alanlara personel kaydırılmasında yaşanan sıkıntılar: endüstri ilişkileri işlevi.