Konuşma İçin Materyal Toplamak

Konuşmayı hazırlamak, etkili kılmak ve konuşmacının ve hedefin amaç ve beklentilerine uygunluğu sağlamak için materyal toplamak önem taşıyan bir süreçtir.

Materyal toplamada kullanılan yöntemler şu biçimde sıralanabilir:
– Konuşmacının kendi bilgi ve deneyimlerini kullanması
– Görüşme
– Bilgi için yazışma
– Kütüphane taraması

Konuşmacının Kendi Bilgi ve Deneyimlerini Kullanması

Günümüzde artık hemen her insan belli bir konuda uzmandır. Bu uzmanlığın temel niteliği olan bilgi birikimi ve deneyimler, ilgili konuşmanın hazırlanmasında kullanılacak ilk ve temel kaynak olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak konuşmacı kendi bilgi deneyimlerine bağlı bir konuda bile bir konuşma başlığı seçtiğinde konunun bireyselleşmesini önleyebilmek amacıyla kitaplardan alınan bilgilere de dayanabilir. Bu yolla sahip olunan bilgilerin teyidi, güncelleştirilmesi, örneklendirilmesi ve derinleştirilmesi sağlanır. Ancak, asıl bireysel birtakım öğe ve özellikler konuşmaya canlılık ve etki katacaktır.

Görüşme

Görüşme dendiğinde çokluk iş görüşmeleri veya belli bir konuda kutlama için kurulan iletişim durumları ve konuşmalar akla gelir. Bunların dışında bir de araştırma amaçlı görüşmeler vardır. Bu yol, örneğin gazeteciler için zaman kazandıran bir bilgi toplama yoludur. Aynı zamanda görüşme konuşma için de iyi bir bilgi toplama yöntemidir.

Bireylerle görüşme en az aşağıdaki dört durum için etkin bir materyal toplama yoludur:
– Taze ve anında bilgiye ulaşmak için,
– Gazete veya diğer basılı malzeme için çekici olmayan çok özel ve dar bir konuda bilgiye ihtiyaç duyulduğunda,
– Bilgisini paylaşabilen ve belli bir konuda uzman birisine ulaşıldığında,
– Belli bir insanın görüş ve düşüncelerinin konuşmaya güç ve ilginçlik katacağına inanıldığında.

İyi gerçekleştirildiğinde görüşme kolay gibi görünür. Uygulamada ise görüşme hem zor hem de karmaşıktır. İyi ve amaca ulaştıran bir görüşmenin üç önemli aşaması vardır:

Görüşme Öncesi: Görüşmenin amaca ulaşması, görüşmecinin ön hazırlıkları ile doğrudan ilintilidir. Ön hazırlığın da beş basamağı vardır:
– Görüşmenin amacının saptanması,
– Kiminle görüşüleceğine karar verilmesi,
– Görüşmenin ayarlanması,
– Ses kayıt cihazı kullanıp kullanmamaya karar verilmesi,
– Soruların hazırlanması.

Görüşmenin Gerçekleştirilmesi: Her görüşmenin tekil olduğu unutulmamalıdır. Konuşmacıların izleyicilerle uyumlaşmaları gibi görüşmeci de amacına doğru biçimde ulaşabilmek için görüşülen kişi ile uyumlaşmalıdır. Görüşmeler çokluk planlandığı gibi sürmediğinden görüşmeci dikkatli ve esnek olmalıdır. Görüşmenin yapısı önceden belirlenmelidir. Başka deyişle görüşme yapılandırılmış, yarı yapılandırılmış ya da yapılandırılmamış mı olacak kararı önceden verilmelidir. Bunların her biri belli farklılık üstünlük ve eksiklikler taşır. Yapılandırılmış görüşmelerde sorulacak sorular belli ve nettir, bunların dışına çıkılmaz. Yarı yapılandırılmış görüşmelerde bazı temel sorular vardır ve görüşmede bu sorulardan hareket edilerek konu genişletilebilir. Yapılandırılmamış görüşmelerde sorulardan pek de yararlanılmaz. Sohbet tarzındaki görüşmeden ne elde edilebilirse onunla yetinmek durumunda kalınır.

Görüşme işleminin düzgün biçimde gerçekleşebilmesi için gerekli olan bazı basamaklar şunlardır:
– Görüşmeci uygun bir biçimde giyinmeli ve tam zamanında görüşme yerinde olmalıdır.
– Görüşme amacı görüşülen kişiye açık bir biçimde ifade edilmelidir.
– Eğer bir ses kayıt cihazı kullanılacaksa hazır edilmelidir.
– Görüşme gerekli yönde ilerlemelidir.
– Görüşmeci çok iyi dinlemelidir.
– Gerekli hallerde görüşülen kişiye yansıma (feed-back) verilmeli ve ek sorular sormaktan kaçınılmamalıdır.

Görüşme Sonrası: Görüşme bittikten sonra bile aslında görüşme sürecinin sona erdiği söylenemez. Görüşmeci notlarını mümkün olduğunca çabuk gözden geçirmeli ve notlarını anlatım diline çevirmelidir. Eğer görüşmede herhangi bir kayıt cihazı kullanıldıysa gerekli çözümlemeler yapılmalı ve bunlar düzenlenmelidir.

Bilgi İçin Yazışma

Eğer konuşma yapılacak konuda gerekli olduğuna inanılan birtakım bilgilere ulaşılamamışsa, değişik yerlerle yazışmak gerekebilir. Üniversite kütüphaneleri, Milli Kütüphane, ilgili kuruluşlar, kaynak kişiler bu tür yazışmalara taraf olabilir. Ancak özellikle ilgili kuruluşlar ve kaynak kişilerden yazışma yoluyla bilgi istendiğinde elde edilecek bilgilerin yanlı ve hatta saptırılmış olabileceği unutulmamalıdır.

Kütüphane Taraması

Kütüphaneler ihtiyaç duyulan bilgiye sistematik ve derinlemesine ulaşılabilecek kuruluşlardır. Kütüphanelerde aranan bilgiye ulaşmada yol gösterecek çeşitli kişi ve düzenlemeler vardır. Bunlar; kütüphaneciler, kart katalogu (kartoteks), referanslar bölümü (ansiklopedi, yıllık, sözlük, atlas ve periyodik indekslerinin bulunduğu bölüm) ve bilgisayarlı araştırma servisleridir.

Araştırma İçin İpuçları

Çok az insan araştırma yapmayı hayatın tatlı yanlarından biri olarak görür. Kuşkusuz araştırmayı daha az sıkıcı, yorucu ve daha üretken kılan yollar vardır. Kütüphaneyi etkin bir biçimde kullanmak bunlardan biridir.

Diğer yollar ise şunlardır:
– Araştırmaya erken başlamak
– Hazırlayıcı bir bibliyografya çıkarmak (Konuşma konusu ile ilgili olan kaynakların her birinin künyesini, varsa kütüphane numarasını ve konusunu ayrı birer karta yazmak).
– Etkili ve hatırlatıcı notlar almak (Araştırma süresince konu ile doğrudan ya da dolaylı bilgiler elde edilebilir. Bunlar bakış açısını değiştirebilir. Bu nedenle not almak önemlidir. )
– İlgili kişi, kurum ve kuruluşlar seçenekli olarak belirlenmelidir. Bu, bilgiye ulaşamama olasılığını azaltacaktır.