İkna Edici Konuşmanın Düzenlenmesi

İkna edici konuşma yapmaya hazırlanan bir konuşmacının yapması gereken en önemli şeylerden biri konuşma stratejisini geliştirmesidir. Bunun için de öncelikle izleyicilerin ilgi, bilgi ve tutumlarına en çok etki edecek unsur olan sözel tartışmaların içeriği ve nedenlerinin seçilmesi gerekir.

Konuşmanın Yapısı

Konuşmanın gövdesi konuşmacı tarafından seçilen nedenlerden oluşur. Bu nedenler, konuşmacının amacına ulaşmasına en çok yardımcı olacağına inanılan sözel tartışmaların şekillendirilmesi ile düzenlenir. Bir konuşmada kuşkusuz birden çok neden bulunabilir. Nedenlerin seçimi konuşmacıyı başarıya ulaştırıcı nitelikte olmalıdır. Ancak bu yeterli değildir. Bu nedenler aşağıdaki sözel tartışma modellerinden birine uygun olarak düzenlendiğinde başarı sağlanması mümkün olabilir.

Problem Çözme Modeli: Bir konuşma için en temel ve belki de en mantıklı yapı problem çözme modelidir. Adından da anlaşılacağı gibi bu model herhangi bir problemin neden var olduğu ve yapılacak ikna edici konuşmanın bu problemi nasıl çözeceği ile ilgili olarak yapılandırılmıştır.

Bu modelin uygulaması ile ilgili olarak şu soruların akılda tutulması önemlidir:
– Çözülmesi hedeflenen problemler var olan politikalarda değişiklik yapmayı gerektirecek kadar herhangi bir sisteme zarar vermekte ya da sistemde olumsuzluk ve rahatsızlık yaratmakta mıdır?
– Yapılacak konuşma anılan ihtiyacı karşılamakta mıdır ya da dile getirilen problemi ortadan kaldırıcı bir yapıda mıdır?
– Konuşma en iyi çözümü mü dile getirmektedir?

Karşılaştırmalı-Fayda Modeli: İkinci bir konuşma düzenleme yolu, izleyiciye mantıksal ve güdüleyici bir biçimde seslenen karşılaştırmalı fayda modelinin uygulanmasıdır. Bu model konuşmada sunulanların üstünlüğü üzerine yoğunlaşır. Karşılaştırmalı fayda modelinin temel alındığı bir ikna edici konuşmada, konuşmanın, sorunun çözümündeki rolünün vurgulanması kadar en iyi alternatif olduğu da önemle belirtilir.

Ölçüt-Doyum Modeli: Daha önceki iki modelin de izleyiciye seslenmede geniş bir kullanımı olsa bile hiçbiri, konuşmaya karşı olumsuz tutum içinde olan izleyiciler için yapılandırılmamıştır. Konuşmacı eğer kendi görüşlerine karşı olan izleyicilere konuşuyorsa, konuşmasını düşmanlığı körükleyici biçimde düzenlememelidir. Ölçüt-doyum modeli karşıt görüşlü izleyicilerin varlığı durumunda faydalı olacaktır. Model bir ortak temel üzerine yoğunlaşmıştır. Konuşmacı ve seyirci arasında sağlanacak bir özdeşleşme, konuşmanın kabulünde esas olacaktır. Ölçüt-doyum modeli, özellikle konuşmacı bir değer yargısı oluşturmaya çalıştığında iyi işler.

Artık Model: Alan yazında bazen olumsuz model olarak da adlandırılan artık model büyük oranda düşman izleyiciler için de etkilidir. Bu modelin temeli, olası bütün çözümlerin yetersizliğinin vurgulanmasıyla birlikte ikna edici konuşmada önerilen çözümün etkililiğinin ve yeterliliğinin vurgulanmasına dayanır.

Güdüleyici model: Ele alınacak en son model olan güdüleyici model problem çözme ile izleyicinin güdülenmesini birleştirir. Bu modelde izleyiciler konuşmacının görüşlerine karşı da olabilir. Bu modele göre de eğer var olan çözümler herhangi bir problemi çözmede yetersiz kalıyorsa, problemi çözecek yeni bir çözüm geliştirilmelidir. İkna edici konuşmada izlenebilecek güdüleyici modelin esasını, izleyiciyi bu doğrultuda güdüleme oluşturur.

 

Güdüleyici modelin tanımını yapabilir misiniz?

Konuşma Girişleri

Herhangi konuşmanın ana bölümünü konuşmanın gövdesi oluşturursa da ikna edici konuşmalarda amaca ulaşma ve istendik değişimleri ortaya çıkarma başarısı, iyi düzenlenmiş bir giriş ve sonuç bölümü ile arttırılabilir. Çarpıcı, dikkat çekici, akılda kalıcı ve etkileyici bir giriş başarılı bir konuşma stratejisi oluşturmada büyük önem taşıdığından üzerinde ciddi biçimde durulmalıdır.

Girişin Amaçları: Etkili bir konuşmada girişin önemini şu dört nokta belirler:

Dikkati Toplama: Konuşmacı, izleyicilerin konuşmaya karşı temel bir ilgisi olduğunu belirlediğinde, dikkati toplayıcı bir biçimde konuşmasına başlamalıdır. Etkili bir kaç cümle izleyicinin ilgisini konuşmanın üzerine yoğunlaştırmada yardımcı olacaktır.

Sesin Tonunu Ayarlama: Dikkati toplamanın yanı sıra ilk birkaç cümle genellikle konuşmanın tonunu da belirleyecektir. Konuşmacı ne tür bir ton kullanacağını bilirse giriş de o tona uygun olacaktır. Eğer hafif bir ton kullanılacaksa esprili bir giriş, eğer ciddi bir ton konuşmaya hâkim olacaksa ciddi bir giriş uygun olur.

İyi Niyet Yaratma: Konuşmanın girişi konuşmacının, izleyicilerin onu nasıl görmelerini istiyorsa o biçimde sunmasındaki ilk şansıdır. İyi niyet yaratma bağımsız bir cümle ile olabileceği gibi, konuşmacının sesi, vurgulamaları, dış görünüşü ile hareketleri de bu konuda belirleyicidir.

İçeriğe Yöneltme: Giriş yoluyla izleyicinin ilgisi konuşma amacına yöneltilir. Karşıt görüşlü izleyiciler dışındaki tüm izleyiciler konuşma amacını giriş bölümünde arayacaklardır. İzleyicileri, dikkatleri tam toparlanana kadar konu hakkında havada bırakmakta bir yöntemdir. Ancak bu sadece belli durumlarda uygulanmalıdır.

Tipik Girişler: Konuşmaya başlamayı sınırlandıran tek şey konuşmacının hayal gücüdür. Konuşma yapılmadan önce birkaç değişik giriş denemesi yapılması ve bunların arasından birinin seçilmesi yararlı olacaktır. Aşağıdaki giriş türleri çoğunlukla kısa konuşmalarda kullanılır.

Şaşırtıcı-Ürkütücü İfadeler: Özellikle kısa konuşmalarda izleyicinin dikkatini kısa zamanda toparlamak gerekir. En iyi yollardan biri izleyicileri şaşırtacak-ürkütecek bir cümle ile giriş yapmaktır. Örneğin, okur-yazarlık konusunun ele alınacağı bir konuşmaya şöyle bir cümle ile başlamak çok çarpıcı olacaktır: “Ülkemizde 1992 yılında ortaokuldan mezun olan 1.400.000 öğrenciden 360.000′i okuma-yazma bilmemektedir…”

Soru: Soru sormak, izleyicilerin, konuşmacının düşünceleri hakkında kafa yormalarını sağlamada bir başka yoldur. Burada dikkat edilmesi gereken nokta sorunun izleyici için anlamlı olması gereğidir.

Hikâye Anlatmak-Örnek Vermek: Konuşmacıya dramatik bir yöntem izleme şansını açılışta küçük hikâyeler anlatmak verir. Ancak unutulmaması gereken nokta dikkati toplarken izleyiciyi konuşmanın ana düşüncesine yöneltme gereğidir. Eğer konuşmacının hikâyesi bunun ikisini de yapabiliyorsa giriş çok iyi olmuş demektir. Ancak hikâye ana fikir ile uyuşmuyorsa konuşmacı onu başka bir yerde ve konuşmada kullanmalıdır.

Kişisel Atıf: Konuşmacının kullanacağı kişisel atıf ya da kendinden örnek vermesi, daha girişte dikkati toplamanın yanı sıra izleyici ile konuşmacı arasında bir iyi niyet köprüsü oluşturmayı da sağlayabilir.

Alıntı: Uzunluğu ne olursa olsun yapılacak bir alıntı çok iyi bir giriş sağlar. Alıntıları izleyicilerin iyi tanıdığı ve iyi üne sahip uzman kişilerden yapmak izleyicilerin konuşmacıya ve konuya hâkimiyetine olan güveni de pekiştirir.

Şüphe Uyandırmak: Konuşmacının girişinde dikkati yoğunlaştırmanın en iyi yollarından biri de şüphe uyandırmaktır. “Konuşmacı ne yapmak istiyor?” sorusu izleyicilerin kafasında uyandırıldığında onların bütün konuşmayı tam olarak izlemesi sağlanır.

Konuşma Sonuçları

Shakespeare’nin şu sözü kadar ikna edici konuşma için doğru bir söz yoktur. “İyi biten şeyin hepsi iyidir.” Buradan yola çıkarak konuşmanın sonuç bölümünün amaca ulaşabilmek ve istendik değişikliklerin ortaya çıkarılabilmesi bakımından konuşmacı için son şans olduğunu söylemek mümkündür. Konuşmanın sonuç bölümünün iki temel amacı olmalıdır:

– Konuşmayı, izleyicilerin konuşmanın bütününde ne söylendiğini hatırlaması için toparlamak.
– İzleyicilerin ne söylendiğini unutmaması için vurgulamak.

Sonuç konuşmanın kısa bir bölümünü oluşturmalıdır. Genellikle konuşma süresinin % 5′ini sonuca ayırmak yeterli olur. Özet, hikâye, harekete yöneltme ve duygusal etki genellikle kullanılan sonuç türleridir.

Özet: Bir konuşmayı sonuçlandırmanın en kolay yolu özet yapmaktır. Özet, ayrıntılardan arındırılmış ana fikir aktarımıdır. Sonuç bölümü konuşmanın duygusal etkisini arttırmada da önemli olduğundan, konuşmacı özet yaparken izleyici üzerinde daha çok etki yapacak bazı şeyleri de sonuca ekleyebilir.

Hikâye: Hikâye ve benzeri malzemeler konuşma girişi kadar konuşma sonucu için de önemlidir. Etkili ve doğru bir biçimde seçilen hikâyeler konuşmanın ana fikrini destekler ve dinleyicilerce unutulmamasını sağlar.

Harekete Yöneltme: Harekete yöneltme, ikna edici bir konuşmayı sona erdirmede çok başvurulan yollardan biridir. Yöneltme, konuşmacının tartışmalarını dinleyen izleyicilerin, konuşmacının istediği davranışı göstermeleri olarak tanımlanabilir.

Duygusal Etki: Hiçbir sonuç türü duygu yüklü sonuç cümleleri kadar etkili olamaz. Konuşmacının edebi yöntemler ve üslup kullanarak izleyicilerin duygularına yönelmesi kolay unutulmayacak izler bırakabilir. Örneğin, savaş kahramanlarını anmak için yapılan bir konuşmada söylenecek şu sözler kolay kolay unutulmaz: “Vatanları için can ve kan veren askerler hiçbir zaman ölmez. Onlar sadece gözden kaybolur…”

Başlık Yazma

İkna edici konuşmada üç tür başlık vardır:
– Konunun sade bir ifadesi
– Soru
– Yaratıcı başlık

Birçok konuşma için başlık, konuşma amacının kısaltılmış halidir. Örneğin, konuşma amacı, devletin yanı sıra iş dünyasının da okuma-yazma oranının yükseltilmesinde oynaması gereken roller konusunda izleyiciyi ikna etmek biçiminde belirlenmişse, başlık Okuma-Yazma Oranının Yükseltilme Yöntemleri olabilir. Bazı durumlarda başlık soru biçiminde de ifade edilebilir. “Cehalet Ortadan Kaldırılabilir mi?” Bunların ötesinde izleyicilere daha çekici gelmesi için yaratıcılık kullanılarak başlık belirlenebilir: “Karanlığa Işık: Cehaleti Yok Etmek” . Bu konuda son kararı doğru vermek için iyi ve planlı bir çalışma yapmak yararlıdır. Ana başlık yazıldıktan sonra konuşmayı altbaşlıklandırmak gerekir. Başka deyişle konuşma planının ayrıntılandırılması yararlı olur.

 

Başlık türlerini sıralayabilir misiniz?

Kâğıt üzerinde iyi planlanmış ve ayrıntılandırılmış bir konuşmanın başarı şansı artar. Bu arada normal şartlarda bir kişinin dakikada yaklaşık 160 kelime söylediğini de unutmamak gerekir. Buradan hareketle konuşmanın süresi de ayarlanabilir.