Finansal Varlıklar (Menkul Kıymet)

Finansal piyasalara fon sunanlar diğer kişi ya da kurumlara sundukları bu fonlar karşılığında fon talebinde bulunanlardan bir belge almaktadırlar. Bu belgeye menkul kıymet veya finansal varlık adı verilir. Finansal varlıkların, arsa, bina, araç, gereç gibi reel varlıklardan farkı, değerlerinin fiziki bir yapıya değil gelecekte beklenen nakit akışlarına göre belirlenmesidir.

Finansal varlıkların başlıca özellikleri şunlardır:

Paraya çevrilebilirlik: Finansal varlıkların değişim aracı olarak, para gibi kullanılabilme veya istendiğinde kolayca paraya dönüştürülebilme özelliğini ifade eder.

Bölünebilirlik: Finansal varlıkların en az hangi miktarda paraya çevrilebileceğini gösterir. Finansal araçlar ne kadar bölünebilir ise o kadar tercih edilir. Örneğin; banka mevduat hesapları 1 YTL’ye kadar bölünebilirken, birçok özel sektör veya devlet tahvili 1000 YTL’ye bölünebilir.

Geri dönülebilirlik: Bir finansal varlığın alındıktan sonra tekrar satılabilme özelliği ile ilgilidir. Alınan finansal varlığı satarak tekrar paraya dönüştürme maliyeti ne kadar düşük olursa, o finansal varlık yatırımcılar açısından o kadar fazla tercih edilecektir.

Getiri: Finansal varlığın getirişi, bir zaman dilimi içerisinde o finansal varlıktan beklenen nakit girişleriyle ölçülür. Örneğin; bir tahvile yatırım yapan yatırımcının getirişi bu tahvil karşılığında alacağı faiz ile hisse senedine yatırım yapmış yatırımcının getirişi ise, hisse senedi karşılığı firmadan alacağı kâr payları ve hisse senedini sattığında elde edeceği sermaye kazancı (zararı) ile ölçülecektir.

Vade: Finansal varlıkların vadesi, o finansal varlığın ihraç edildiği tarih ile son ödemenin yapılacağı ya da yatırımcının o finansal vatlığın paraya çevrilmesini isteyeceği tarih arasındaki süredir. Örneğin; vadesi 5 yıl olan bir tahvil, ihraç eden firma tarafından ancak 5. yılın sonunda paraya dönüştürebilecektir. Ancak bu finansal her an paraya dönüştürülebilecektir.

Likidite: Bir finansal varlığın likiditesi o finansal varlığın kısa sürede düşük maliyetle paraya dönüştürülebilme özelliği ile ilgilidir.

Riskin tahmin edilebilirliği: Bir finansal varlığın değeri, o finansal varlığın riskine bağlı olarak belirlenir. Bilindiği üzere risk, bir finansal varlığın getirişindeki ölçülebilir belirsizlik veya oynaklıktır. Devlet tahvilleri ve hazine bonolarının riski sıfır olarak kabul edilir. Çünkü devlet tahvili için ödenecek faiz ve anaparaların ödenememesi, devletin para basma yetkisi nedeniyle, pek düşünülemez. Bu finansal varlıkları ihraç eden devlet olması nedeniyle devletin taahhüt ettiği parayı ödeyeceğine güven tamdır. Buna karşılık diğer finansal varlıklar, çıkaran firmanın mali yapısına bağlı olarak az ya da çok riske sahiptir.

Hazine bonosu, finansman bonosu, varlığa dayalı menkul kıymetler, mevduat sertifikaları başlıca para piyasası finansal varlıklarıdır. Hisse senetleri, tahviller, gelir ortaklığı senetleri, kâr ve zarar ortaklığı belgeleri gibi finansal varlıklar ise sermaye piyasası finansal varlıklarına örnek oluşturur.