Bilgi Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi

1960′lı yıllara kadar bilgi sistemlerinin rolü kayıt işleme, kayıt saklama, muhasebe ve diğer elektronik veri işleme uygulamalarından ibaretti. Daha sonra, bilgi sistemlerine yönetim bilgi sistemiyle farklı bir görev daha ilave edildi. Bu yeni görevle yöneticilerin karar vermelerine yardımcı olmak için daha önceden tanımlanmış işletme raporlarını yöneticilere sunmak amaçlanmıştır.

1970′li yıllar itibariyle, yönetim bilgi sistemleri tarafından sunulan önceden tanımlanmış birçok bilgilerin yönetimin karar verme gereksinimlerini karşılamaktan çok uzak olduğu ortaya çıkmıştır. Bunun sonucunda karar destek sistemleri ortaya çıkmıştır. Böylece, bilgi sistemlerinin yeni görevi, yöneticileri karar verme sürecinde belirli bir amaca yönelik destekleyici, etkileşimli bilgiler sunmak olmuştur. Karar vermeye yardımcı olan bu bilgiler, gerçek hayatta işletme içinde karşılaşılabilecek tüm özel sorunlarla ilgili kararların alınmasında yöneticinin tarzına uygun destekte bulunmaktır.

1980′li yıllarda bilgi sistemlerinin rolü daha da artarak devam etmiştir. İlk olarak, kişisel bilgisayarların işlem gücündeki hızlı gelişime bağlı olarak uygulama paket programları ve iletişim ağlarıyla kullanıcının kendi işini kendisinin kolaylıkla yapabilmesine olanak vermeye başlamıştır. Böylece, yöneticiler karar vermede gerekli olan bazı bilgilerin kendilerine ulaşmasını beklemek yerine kendileri doğrudan o bilgileri oluşturmuştur.

Daha sonraki yıllarda, üst yöneticilerin hem yönetim bilgi sistemi raporlarını hem de karar destek sistemlerinin analitik modelleme kabiliyetini doğrudan kullanmadıkları ortaya çıkmıştır. Bu durumu aşabilmek amacıyla üst yönetim bilgi sistemleri geliştirilmiştir. Bu bilgi sistemleri, üst yönetime istedikleri kritik bilgiye, istedikleri zaman ve istedikleri şekilde kolayca ulaşmayı sağlamaktadır (Alter, 1996, s. 223). İşletme bilgi sistemine yönelik yapay zeka uygulama ve geliştirme çalışmaları yeni buluşlara neden olmuş ve uzman sistemler ve diğer bilgiye dayalı sistemler bilgi sistemleri içinde yeni roller üstlenmiştir. Bugün, uzman sistemler, sınırlı sayıda konuda da olsa danışman olarak kullanıcılara konunun uzmanı gibi tavsiyelerde bulunmaktadır.

Bilgi sistemlerinin stratejik rolüne yönelik olarak stratejik bilgi sistemleri 1980′li yıllarda ortaya çıkmış ve 1990′lı yıllar boyunca gelişimine devam etmiştir. Bu çerçevede, bilgi sistemlerinin işletmeye rekabet avantajı sağlamak için doğrudan rol alması beklenmektedir. Buna bağlı olarak bilgi sistemlerinin sorumluluğu artmaktadır. Bilgi sistemleri, sadece bilgi işleme ve iletme hizmeti sunan değil, aynı zamanda işletmenin kar etmesini sağlayan bilgiye dayalı ürünlerin üreticisi ve pazarda rekabet avantajı sağlayan bir unsur olmaktadır. Tüm bu değişim, işletmelerin başarısında bilgi sistemleri işlevlerinin önemini artırmaktadır. Ayrıca, bilgi teknolojileri de küresel pazarda rekabet avantajı sağlayan işletme süreçleri, ürünleri ve hizmetlerinin bütünleşik bir parçası olmaktadır.

Son olarak, İnternet, intranet, extranet ve bunlardan farklı birbirleriyle bağlantılı küresel ağlardaki hızlı büyüme, 21. yüzyılın başlarında işletmelerde bilgi sistemi kabiliyetinde köklü değişikliklere neden olmuştur. İnternet işletmeleri ve küresel elektronik işletme ve ticaret sistemleri bugünkü işletmelerin yönetim ve işletme şeklinde önemli değişiklikler yapmaktadır (Laudon ve Laudon, 2000, s. 16). İnternet ve buna bağlı teknoloji ve uygulamalardaki olağanüstü gelişme, işletmelerin ve kişilerin çalışma şeklini etkilemektedir. Buna bağlı olarak, bilgi teknolojisinin işletme işlemlerini ve son kullanıcı çalışma faaliyetlerini destekleme şekli de tamamen değişmektedir.