Ürünler, çeşitli amaçlarla sınıflandırılarak ortak özellikleri ortaya konur. Perakende Pazarlama açısından yapılacak sınıflandırma, ürünlere ilişkin yürütülecek çeşitli stratejilerin doğru olarak saptanmasına yardımcı olur. Ürünleri iki ana ölçüte göre sınıflandırabiliriz.

Bunlar:
1. Somutluk ve dayanıklılık derecesi yönünden
2. Kullanıcıların çeşitleri yönünden

Somutluk ve Dayanıklılık Derecesi Yönünden Ürünlerin Sınıflandırılması

Ürünlerin gerek fiziksel yapıları bakımından, gerekse kullanım özellikleri bakımından uzun süreli kullanılıp kullanılamayacağı önem kazanır. Ürünlerin alıcılara satılmasından sonra, ne kadarlık bir sürede yararlı ömürlerini tüketeceği, işletmelerin pazarlama stratejilerini de belirler.

Ürünleri dayanıklılık derecesi yönünden üç ayrı sınıfta inceleriz:
Dayanıksız Ürünler: Bir ya da birkaç kullanım sonucunda tümüyle tüketilen ve aynı zamanda somut olan ürünlerdir. Yiyecek maddeleri, kâğıt mendil, motor yağı, benzin, süt ürünleri, ekmek dayanıksız ürünlere örnek olarak verilebilir.

Dayanıklı Ürünler: Bir ya da birkaç kezlik kullanım sonucunda değil de uzun süreli kullanımla, yararlı ömürleri yavaş yavaş yok edilen mal türlerine dayanıklı ürünler adı verilir. Bu ürünlerin tüketilmesi ve yararlı ömürlerinin sona ermesi, zaman içinde olur. Dayanıklı ürünler de somutturlar, elle tutulur gözle görülür bir nitelik taşırlar.

Otomobiller, bilgisayarlar, buzdolapları, cep telefonları, dayanıklı ürünlere örnektir. Bunların ömürleri bir ya da birkaç kullanımla sona ermez. Bunların ömürlerinin sona ermesi eskimeleri, işe yaramaz duruma girmeleri ya da teknolojik olarak kullanımlarından vazgeçilmesiyle gerçekleşir. Dayanıklı ürünler oldukça pahalıdır. Bunların satışında, kişisel satış yöntemleri kullanılması çoğu kez gerekli olmaktadır.

Hizmetler: İnsan gereksinmelerini ve isteklerini yalnızca elle tutulup gözle görülür somut ürünler karşılamazlar. İnsan gereksinmelerini ve isteklerini karşılayan, ancak somut olmayan bu çeşit ürünlere hizmet adı verilir. Hizmet üretimi de mal üretimi gibi insan gereksinme ve isteklerine yöneliktir. Çeşitli etkinlikler, yararlar ya da sağlanan doygunluklar hizmet olarak nitelenen ürünleri ortaya çıkarır. Örneğin; otelin sağladığı konaklama hizmeti, otobüsün sağladığı ulaşım hizmeti, danışmanlık hizmeti, eğitim hizmeti somut olmayan dayanıksız ürünlere örnektir.

Kullanıcıların Çeşitleri Yönünden Ürünlerin Sınıflandırılması

Ürünler, alıcıların çeşitleri ve kullanma amaçlarına göre iki kümeye ayrılır:
1. Tüketim Ürünleri
2. Endüstriyel Ürünler (Örgütsel Ürünler)

Tüketim Ürünleri: Bireylerin kişisel gereksinme ve isteklerini gidermek amacıyla satın aldığı mallara tüketim malları denir. Bu mallar son tüketim için satın alınır; satın alma amacı kişisel gereksinme ve istekleri gidermektir. Tüketicilerin tüketici pazarlarından satın aldıkları bu malların çok sayıda üreticisi, dağıtıcısı ve satıcısı vardır.

Tüketim ürünleri dört ayrı grupta incelenir:
Kolayda Ürünler: Tüketicilerin, rahatça, çabucak ve çok az çaba harcayarak satın alabilecekleri ürün çeşitleridir. Bu ürünler gereksinme duyulmadıkça alınmazlar; ancak gereksinildiklerinde de hemen alınabilmeleri gerekir. Bu ürünler sürekli olarak ve sık sık satın alınırlar. Birbirlerinin yerine geçebildikleri için alıcılar hangisini bulursa onu alır. Bulmak için uzun süreli bir arama çabasına girilmez, fiyatı biraz yüksek olsa da ilk bulunan yerden alınırlar. Çoğu kez alışkanlıkla alınırlar.

Çok az hizmet veya satış çabasını gerektirirler. Sigara, kibrit, pil, çeşitli alkolsüz içecekler, gazete, dergi, çiklet ve bakkaliye ürünlerin birçoğu kolayda mallar kümesine girer.

Kolayda ürünleri üreten işletmeler, bu malları tüketicilerin kolaylıkla ulaşabilecekleri tüm noktalara dağıtacak yoğun bir dağıtım politikası izlemelidir. Bu malları yüksek fiyatlamadan kaçınmak gerekir.

Beğenmeli Ürünler: Tüketicilerin fiyat, nitelik, renk, biçim ve modaya uygunluk yönünden karşılaştırma yaptıktan sonra satın aldıkları ürünlerdir. Bu ürünlerin alıcıları, alışveriş yaparken satıcıları dolaşarak istemlerine en uygun olanını bulmaya çalışırlar. Tüketiciler bu malları satın alırlarken, fiyat, marka ve nitelik karşılaştırması için zaman harcarlar. Bu ürünler çok sık olarak satın alınmazlar ve kolayda ürünlere göre çok daha pahalıdırlar. Mobilya, halı, çoğu elektronik ev eşyası, giysiler, otel ve motel hizmetleri bu gruba girer.

Özellikli Ürünler: Bir tek olarak ya da çok özelleştirilmiş olarak üretilen ve belirli bir tüketici kümesinin özel istek ve gereksinmelerini karşılayan, alıcıların elde etmek için zaman ve para harcamayı göze aldığı ürün türleridir. Bu ürünlerde çoğunlukla belirli bir marka yeğlenir ve bu marka yerine başka bir marka kabul edilmez. İstenen marka, fiyattan daha önemli olarak kabul edilir. Örneğin, pahalı spor otomobiller, pahalı kürkler, pırlanta, elmas; özel markalı saat, piyano, ünlü bir tatil köyü. Alıcılar bu ürünlere sahip olmak için, gerekiyorsa uzun süre beklemeyi göze alabilirler. Alıcı için önemli olan, sınırlı sayıdaki bu ürünlerden birine sahip olmanın getirdiği doygunluğa kavuşmaktır.

Aranmayan Ürünler: Tüketicinin varlığından haberdar olmadığı ya da haberdar olsa da satın almak için istek duymadığı ürünlerdir. Birçok yeni ürün, yoğun bir reklam kampanyasıyla alıcılara duyurulmadıkça, alıcılar bu ürünün varlığını bilmezler. Bu ürünlere yaşam sigortası, kefen, mezar taşı, DNA testi gibi örnekler verilebilir.

 

Ürünlerin sınıflandırılması ne şekilde yapılabilir?

Endüstriyel Ürünler (Örgütsel Ürünler) ve Çeşitleri: Bu ürünler, başka mal ve hizmetlerin üretiminde ya da bir mağazanın ya da benzer bir örgütün işleyişi için tüketilirler. Endüstriyel mallar işletmelerce tüketim malları ya da başka endüstriyel mallar üretmek için kullanılırlar.

Bu ürünler kullanım biçimleri ve yerleri gözönünde tutularak beş kümeye ayrılırlar:
– Hammaddeler
– İşlenmiş maddeler ve parçalar
– Donatım malları
– Yardımcı araçlar
– Mağaza gereçleri
– Hizmetler