Toptancılık Türleri

Hem perakendecilere hem de üreticilere çeşitli hizmetler sunan toptancı aracılar, farklı adlar altında toplanabilir. Toptancı aracıları üç genel grupta incelemek mümkündür.

Bunlar:
– Tüccar toptancılar.
– Acente ve brokerler.
– Üreticinin satış şubeleri ve bürolarıdır. Tüccar toptancılar ile acente ve brokerler bağımsız toptancılar olarak da nitelendirilirler.

Tüccar Toptancılar

Bağımsız toptancılar arasında yer alan tüccar toptancılar, perakendecilere, diğer toptancılara ve kurumsal-endüstriyel alıcılara pazarladıkları ürünlerin sahipliğini üzerine alan, riskini taşıyan işletmelerdir. Dolayısıyla hem tüketim ürünlerinin hem de endüstriyel ürünlerin pazarlanmasında yaygın olarak kullanılırlar. Tüccar toptancılar mal teslimi, depolama, tutundurma etkinliklerine destek gibi çeşitli hizmetleri sağlayıp sağlamamasına göre ikiye ayrılır:
– Tam hizmet veren toptancılar
– Sınırlı hizmet veren toptancılar

Tam Hizmet Veren Toptancılar

Bu tür toptancılar, alıcılarına hem çok çeşitli ürünler sağlarlar hem de depolamadan pazar hakkında bilgi toplamaya değin birçok işlevi yerine getirirler. Tam hizmet toptancıları perakendecilere ve endüstriyel alıcılara ürün sattıkları için, hem tüketim hem de endüstriyel ürünlerin satışını gerçekleştirirler.

Sınırlı Hizmet Sunan Toptancılar

Bağımsız tüccar toptancıların bir diğer türü olan sınırlı hizmet toptancıları, tam hizmet toptancılarının perakendecilere, endüstriyel alıcılara ve kurumsal müşterilere sundukları hizmetlerin daha azını sunarlar. Ülkemizde bu toptancıların bazıları yarı toptancı olarak tanımlanırlar. Ulaşımın güç ve uzak olduğu yerlerdeki perakendecilere ürünleri satarlar. Sınırlı hizmet toptancıları dört grupta incelenebilir:
– Öde-götür toptancıları.
– Masabaşı toptancıları.
– Araçlı (kamyonlu) toptancılar.
– Posta siparişiyle çalışan toptancılar.

Acente Türü Toptancılık

Bu tür kurumlar başkaları adına pazarlık ederek, alışverişi kolaylaştıran, sınırlı hizmet sunan ve karşılığında anlaşmaya göre belli bir komisyon alan işlevsel aracılardır. En temel farklılıkları ürünlerin zilyetliğini nadiren de olsa almakla birlikte, ürünlerin mülkiyetini hiç almazlar. Sağladıkları hizmetler daha sınırlıdır ve belli bir komisyon karşılığı gerçekleştirilir.

Brokerler (Simsarlar)

Brokerlerin (simsarların) yerine getirdikleri pazarlama işlevleri diğer aracılara göre oldukça sınırlıdır. Satıcıları ve alıcıları bir araya getirirler. Risk üstlenmez, stok bulundurmaz ve finansal destek sağlamazlar. Sundukları hizmetlerin sınırlılığının yanı sıra, üreticilerle sürekli iş ilişkileri kurmamaları özelilikleriyle de acentelerden farklılık gösterirler. Üreticilerle genellikle kısa süreli bazen de bir seferlik ilişkileri söz konusudur. Belli bir muamelede alıcı ya da satıcıyı temsil ederler. Emlak komisyoncuları, borsa brokerleri, tarım ürünleri brokerleri örnek olarak gösterilebilir.

Üreticinin Satış Şubeleri ve Büroları

Üretici firmalar toptancılık faaliyetlerini kendi sahip oldukları birimler aracılığıyla da yürütebilirler. Üreticilerce sahip olunan ve işletilen bu tür birimler iki grupta incelenebilir:
– Üreticinin satış şubeleri.
– Üreticinin satış büroları.

Üreticinin Satış Şubeleri

Bu şubeler alıcıların siparişlerini karşılamak için stok bulundurur ve çeşitli pazarlama işlevlerini yerine getirirler. Satış şubelerinin işlevleri tüccar toptancıların işlevleriyle benzerdir. Ancak belirli bir üreticinin sahipliğinde olan birimler olma özellikleriyle tüccar toptancılardan farklılaşırlar. Bu şubeler kredi tanıma, ürünleri teslim etme, tutundurma etkinliklerine yardımcı olma gibi hizmetleri sunarlar.

Üreticinin Satış Büroları

İrtibat bürosu olarak da adlandırılan satış bürolarının kurulmasındaki amaç, stok kontrolü, doğrudan satış ve tutundurmada etkinlik sağlanmaktadır. Satış şubeleri ile arasındaki en büyük farklılık siparişleri karşılamak üzere stok bulundurmamalarıdır. Siparişleri üretici firmanın merkezi depolarına iletmekle yetinirler. İşlevleri itibariyle acentelere benzetilebilir.